کارتون بروکس از روزنامه تایمز پنجشنبه این که سازمان اطلاعاتی آمریکا اعلام کرده است که ایران از چهارسال قبل عملیات مربوط به تولید سلاح های هسته ای خود را متوقف کرده است، گرچه هنوز زودست تا اثرش در کاهش التهاب های موجود اندازه گیری شود، اما تا همین جا پیروزی بزرگی است که آقای احمدی نژاد آسان نمی تواند آن را مال خود کند. اما چنان که او دیروز در جمع مردم ایلام گذشت بزرگ ترین پیروزی سده گذشته هم نیست، گوینده چنین سخنی یا معنای سده را نمی داند یا پیروزی را. این دستاورد ارزشش به از میان برداشتن بهانه ای است که می توانست به حمله نظامی آمریکا به ایران برسد، و ارزش اضافی ش به این است که نشان می دهد همواره لازم نیست قواعد بازی بین المللی به هم ریخته شود تا حقی به کرسی بنشیند. با رعایت قواعد و بازی دست بالاتر، و داشتن اعتماد به نفس هم می توان. و این درس مهمی است برای کسانی که چون خبر گرفته اند که در سال های اول انقلاب بنیانگذار جمهوری اسلامی قواعد بازی های جهانی را نادیده می گرفت و پیروز می شد، گمان دارند که همواره می توان نقش گوریل را در بازی شطرنج ایفا کرد و پیروز از اتاق بیرون آمد. حالا آن که بر سر صدام دیده شد که دنیای کامیپوتری شده حرکات گوریل را مدل ساخت و تقلید کرد، در نتیجه گوریل به وضعیت خنده داری در مغاک گرفتار شد.
گزارش سازمان های اطلاعاتی آمریکا، و به خصوص این که تصمیم به انتشارش گرفته شد، از جمله پیام هائی که در خود درج دارد این است که برخلاف تصور کسانی که جنگ را حتمی و نزدیک می دیدند، حمله به ایران مصیبت بارتر از آن تشخیص داده شده که در دستور کار فوری قرار گیرد، پس انتشار این گزارش خود به خود خبر از پایان جنگ روانی می دهد که به هدف تعیین شده [یا مقدور] خود رسیده یا نرسیده به پایان رسید. تردیدم از آن جاست که از تمام این جنگ روانی و یا تهدید به جنگ اگر مقصود آرام کردن عراق و نشاندن ایران بر سر میز مذاکره بود، این هدف به دست آمدنی است، ولی اگر هدفشان چنان که اعلام کرده اند جلوگیری از تولید سوخت هسته ای و غنی سازی اورانیوم توسط ایران بود، بدان نرسیده ناگزیر شده اند رهایش کنند که بتوانند حزبشان را از شکست بزرگ تر در انتخابات آینده نجات دهند.
اما حالا که دولت احمدی نژاد به درستی پذیرفت که این گزارش استقبال کردنی است، باید تاکید کرد که این "مثلا بزرگ ترین پیروزی سده اخیر" دستاورد سیاستی است که محمد خاتمی بر آن پا فشرد و صبر و ثباتی که با وجود همه تردیدافکنی ها و مخالفت ها بر سر آن از خود نشان داد. همان زمان که حاضر نشد بدون اطمینان از توقف روندی که وجود داشت وارد صحنه شود و به جامعه جهانی اطمینان بدهد. و باید پذیرفت که این در عین حال یک پیروزی ست برای هواداران صلح در جهان، به ویژه ایرانیان چه در داخل و خارج کشور که با فعالیت های خود نگذاشتند جو عمومی جهان در اختیار جنگ طلبان و برخی کسان قرار گیرد که از سر ناآگاهی و به خاطر خشم به حرکات حکومت ایران، عملشان به سود جنگ طلبان بود.
حتی اگر تصور رود که انتشار این گزارش حاصل گفتگوهای پنهانی دولت فعلی است و معامله ای بر سر آرامش عراق، باز تفاوت چندانی در نتیجه حاصل نمی شود وقتی که پذیرفته باشیم که هر آن چه در حوزه سیاست خارجی اتفاق می افتد در نهایت باید منافع ملی را تامین کند، و برای تقویت بنیان کشور هزینه شود. درک این اصل چندان دشوار نیست که کشورها، حتی وقتی خیال جهانگشائی دارند مقصودشان از ایجاد نفوذ و گسترش اقتدار منطقه ای – یا جهانی – این است که منافع ملی را تامین کنند. پس همه و یا تکه هائی از آن نفوذ و اقتدار را می توان در لحظات باید پای مصلحت، به بهای خوب فروخت و عوایدش را به کیسه منافع ملی ریخت. منافع ملی امروز ایران با توجه به حضور نظامی ابرقدرت زمان در اطراف مرزهای کشور، دور کردن ایران از خطرست. دور کردن ایران از جنگ. که گفته اند کنیز هندی به دفع صداع می توان بخشید.
در گذری به آن چه در سه سال گذشته بر سر این پرونده رفته، با همه نشیب و فرازهایش، می توان گفت که در دوران دولت تازه با اوج گیری تنش ها، کار هواداران صلح و آزادی دشوار بود. اگر داخل کشور بودند یا در خارج. اگر در درون بودند که از سوی دستگاه تبلیغاتی تندروان و هواداران دولت تمامیت خواه فعلی متهم به وادادگی و تسلیم می شدند، و اگر در خارج بودند از سوی بخشی از مخالفان جمهوری اسلامی متهم شدند که با تبلیغ صلح دارند به دوام حکومت کمک می کنند. شادمانی نثار آنان باد که از هیچ کدام از این دو سوی افراط نهراسیدند و نپذیرفتند که به خاطر خوشامد این و آن و یا برای پرهیز از دشنام شنیدن ها، به روندی بپیوندند که احتمال خطر در آن وجود داشت و هنوز هم نمی توان گفت با یک بیانیه اطلاعاتی کاملا خطر دور شده است. پس هنوز هم ندای صلح دوستی و ضدیت با جنگ می تواند ندای مشترک همه ایرانیان باشند، الا قلیلی که بر این باورند که تنها شانس آن ها در پوشیدن لباس حامدکارزای است و شبانه با موتورسیکلت هارلی دیویدسون همراه دو تفنگدار دریائی آمریکائی از کوه و کمر گذشتن و خود را به شهری رساندن، چشم به آسمان، در انتظار.
اگر برای اعتماد سازی دو سالی تعلیق پذیرفته نمی شد. و اگر بعد از دولت خاتمی هم گروه جدید، بر طرح نگاه به شرق پافشاری می کرد و اروپا را از کاملا از دست می داد، و سرانجام این که اگر به اندازه دولت احمدی نژاد در محاسبه بر روسیه و چین تند می رفت، این چنین نبود که هست. دولت احمدی نژاد گرچه نمی تواند از این موقعیت تبلیغاتی بگذرد و حتی ابائی نخواهد داشت که آن را حاصل حضور هنوز به بر ننشسته تیم جدید شورای عالی امنیت ملی بداند، اما در حقیقت نخواهد توانست این موقعیت را به باد بدهد. و این مهم است.
